In deze rubriek nodigen we iedere keer een andere promovendus uit om te vertellen over zijn, haar of diens onderzoek. Met vandaag in de hoofdrol: Jelte Woudsma, werkzaam als (neuro)psycholoog bij Noorderbreedte en sinds dit jaar ook bij het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) als onderzoeker vanuit afdeling Eerstelijnsgeneeskunde en Langdurige Zorg.
"Bij circa 80 tot 90% van mensen met dementie die op een psychogeriatrische afdeling verblijven komt een vorm van probleemgedrag voor waarbij de oorzaak niet altijd duidelijk is. Je kan dan denken aan agitatie en boosheid overdag, constant negatief zijn, dwalen, schreeuwen of slaapproblemen. Wat mij daarbij is opgevallen is dat af en toe het vermoeden van een trauma wordt uitgesproken. Met trauma bedoelen we in dit geval een zeer ingrijpende of schokkende ervaring of een reeks van dergelijke ervaringen in het verleden. Uit onderzoek blijkt echter dat een aan trauma gerelateerde diagnose, zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS), niet vaak wordt gediagnosticeerd bij ouderen of bij mensen met vergevorderde dementie (1-3%), terwijl in het algemeen bij de bevolking de diagnose vaker voorkomt (7-8%). De verklaring hiervoor is vermoedelijk dat posttraumatische stressklachten zich anders presenteren in deze doelgroep. Recent is er een screeninginstrument (TRADE) ontwikkeld speciaal gericht op screenen op PTSS bij doelgroep dementie waarbij uit de eerste resultaten blijkt dat het voorkomen van PTSS bij mensen met dementie echter tussen de 5% en 8% zal zitten. We missen dus in de praktijk waarschijnlijk dergelijke klachten en daarmee dus een mogelijkheid om beter aan te sluiten op de betreffende persoon.
Mijn onderzoek richt zich daarom op het beter in kaart brengen van deze aan posttraumatische stress gerelateerde symptomen bij personen met vergevorderde dementie. Hierbij wil ik ook gebruik maken van sensortechnologie. Een mooi voorbeeld hierbij is een bed sensor die o.a. hartslag, lichamelijke onrust en slaapkwaliteit kan meten. Er zou daarmee sneller duiding kunnen worden gegeven aan probleemgedrag gezien slaapstoornissen en nachtelijke onrust kenmerkend zijn voor posttraumatische stress bij mensen met dementie. De hoop is natuurlijk dat dit de kwaliteit van leven van de doelgroep zelf verhoogt doordat we sneller passende interventies kunnen inzetten. Tevens is het de verwachting dat een groter inzicht in deze symptomen zal leiden tot een hogere handelingsbekwaamheid onder zorgverleners en daarmee een verminderde ervaren werkdruk.
Mijn onderzoek richt zich op het beter in kaart brengen van aan posttraumatische stress gerelateerde symptomen bij personen met vergevorderde dementie. De hoop is om de kwaliteit van leven van de doelgroep te verhogen en sneller passende interventies te kunnen inzetten.
"Ik heb een achtergrond in de klinische neuropsychologie aan de universiteit van Groningen. Ik heb bijna 6 jaar in de specialistische ggz gewerkt en sinds mei 2019 werk ik als (neuro)psycholoog bij Noorderbreedte op psychogeriatrische afdelingen met mensen met neurodegeneratieve aandoeningen. Op een van de afdelingen kwam ik af en toe in aanraking met mensen die mogelijk iets traumatisch hadden meegemaakt en in de huidige situatie flink te kampen hadden met stress wat zich uitte in probleemgedrag zoals fysieke en verbale onrust, angst en slaapproblemen. Dit raakte en fascineerde mij, waarna ik begonnen ben met onderzoek en ik nu aan de slag mag als promovendus aan het UMCG en vanuit Noorderbreedte.
Mijn promotor is hoogleraar ouderengeneeskunde en dementie prof. dr. Sytse Zuidema en mijn copromotoren zijn associate lector dr. Gea van Dijk en ouderenpsychiater Sjacko Sobczak. Ik werk anderhalve dag als (neuro)psycholoog en drie dagen als onderzoeker, bij Noorderbreedte. Ook voordat ik de functie als promovendus kreeg vond ik de combinatie klinische praktijk en wetenschappelijk onderzoek zeer waardevol, omdat je relevante uitkomsten direct kan toepassen in de praktijk en daarmee de persoon met dementie verder kan helpen. Ik ben dan ook zeer verheugd dat ik nu ook op deze manier mijn steentje kan bijdragen aan een goede kwaliteit van leven bij mensen met dementie!
"Momenteel ben ik zowel een cross-sectioneel als single case onderzoek aan het voorbereiden. De verwachting is dat ik in het najaar kan starten met de dataverzameling. Ondertussen werk ik ook mee aan een internationaal artikel over de incidentie en prevalentie van PTSS bij ouderen wereldwijd. Mijn doel is om uiteindelijk samen met andere collega’s voldoende te weten te komen over deze doelgroep, om zo passende interventies op te kunnen zetten en de mensen in kwestie een zo mooi mogelijke laatste fase van hun leven te bezorgen. Ik zou mij hier dan ook graag in willen specialiseren.
Mocht je meer willen weten over dit onderwerp of vragen hebben over een casus met een (vermoeden van) trauma in het verleden, schroom dan niet om contact met me op te nemen: jelte.woudsma@nb.nl of j.s.woudsma@umcg.nl.
